Μπλακ άουτ στην Ιβηρική: Σημαντικές Επισημάνσεις από τον Μιχάλη Μπλέτσα
Σύμφωνα με τον Μιχάλη Μπλέτσα, ερευνητή του ΜΙΤ και Διοικητή της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας, παραμένουν πιθανά τρία βασικά σενάρια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε γενικό μπλακ άουτ στην Ιβηρική. Ωστόσο, το πιο πιθανό σενάριο φαίνεται να είναι η επίδραση του καιρού, όπως ανέφερε στην εκπομπή «Πρωινές Διαδρομές» στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 με τους Βασίλη Αδαμόπουλο και Μαρία Γεωργίου.
«Δεν μπορώ να αποκλείσω τίποτα αυτή τη στιγμή και θα ήταν ανεύθυνο να αποκλείσουμε όλες τις πιθανότητες. Απλά με βάση την λογική του ξυραφιού του Όκαμ, αναζητούμε τις πιο πιθανά εξηγήσεις. Ικανές καιρικές συνθήκες σε μια πολύ μεγάλη γραμμή μεταφοράς, που μεταφέρει μεγάλο φορτίο, μπορούν να αλλάξουν την αντίσταση της γραμμής και να προκαλέσουν επιπλέον φόρτο ή απότομη μείωση του φορτίου, δημιουργώντας έτσι σοβαρές αλλαγές στη συχνότητα της ηλεκτροπαραγωγής. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ταλαντώσεις του δικτύου που απαιτούν γρήγορη διακοπή του για να αποφευχθούν ζημιές. Επομένως, δεν πρέπει να αποκλείσουμε αυτό το ενδεχόμενο. Ίσως να είναι το πιο πιθανό,» τόνισε ο κ. Μπλέτσας.
Αναφορικά με τις αναγκαίες επενδύσεις στον τομέα της ασφάλειας των συστημάτων για την πρόληψη προβλημάτων ευστάθειας, ο Διοικητής υπογράμμισε ότι «είμαστε πιο πίσω. Το δίκτυο έχει σχεδιαστεί με την αρχιτεκτονική των λίγων και μεγάλων ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων, με τη ροή της ενέργειας προς μία κατεύθυνση. Σήμερα, τα δίκτυα υποστηρίζουν δυναμικές ροές που αλλάζουν κατεύθυνση σύμφωνα με την τοποθέτηση των φορτίων. Υπάρχει συνεχής και μεγάλη τεχνική προσπάθεια για την επικαιροποίηση των δικτύων. Όσον αφορά την Ελλάδα, οι διαχειριστές του δικτύου επενδύουν στον τομέα του ελέγχου και ειδικότερα στην κυβερνοασφάλεια, που με ενδιαφέρει ιδιαίτερα.
Απευθυνόμενος στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες σε τέτοιες καταστάσεις, ο κ. Μπλέτσας επεσήμανε ότι «σε ένα τόσο μεγάλο και περίπλοκο σύστημα, πάντα υπάρχουν αδύνατα σημεία. Αυτές οι αδυναμίες, αν αναγνωριστούν από κάποιον ή αν προκύψει κάποιο γεγονός σε αυτά τα σημεία, μπορούν να προκαλέσουν συσσωρευτικά προβλήματα που να επηρεάσουν ολόκληρο το δίκτυο, όπως συνέβη στην Ισπανία. Γι’ αυτό λέω ότι θα πρέπει να περιμένουμε για να δούμε τι συνέβη. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η πραγματικότητα ήταν μάλλον πιο απλή από ό,τι φανταζόμασταν. Το φαινόμενο του Zero Day αποδίδουμε τη μικρότερη δυνατή πιθανότητα να είναι υπεύθυνο για κάτι τέτοιο, χωρίς όμως να το υποβαθμίζουμε.
Αναφορικά με τη δυνατότητα ηλεκτρικής αστάθειας λόγω υπερπροσφοράς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ο κ. Μπλέτσας τόνισε ότι «καθώς το δίκτυο διανομής γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκο, η παραγωγή και η κατανάλωση πρέπει να ισορροπούν συνεχώς. Αυτό απαιτεί λεπτομερή και διαρκή χειρισμό. Στην Ιβηρική, συνέβησαν δύο απότομες αλλαγές στο δίκτυο σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, γεγονός που προκάλεσε αστάθεια εφόσον οι διαχειριστές δεν πρόλαβαν να αντιδράσουν στην πρώτη μεταβολή.»
Σημείωσε ωστόσο ότι οι εναλλαγές ήταν πολύ μεγάλες, και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνήθως δεν έχουν πολύ μεγάλη ισχύ. Όσον αφορά την προστασία από τέτοια φαινόμενα, ο κ. Μπλέτσας πρότεινε τη δημιουργία ενός λεπτομερούς νευρικού συστήματος για την παρακολούθηση του δικτύου σε πραγματικό χρόνο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η δυνατότητα παρέμβασης κατά τη διάρκεια κρίσεων.
Επιπλέον, ανέφερε ότι «υπάρχει μια πρόκληση με τους πολλούς μικρούς παραγωγούς, οι οποίοι δεν μπορούν να ελέγχονται τηλεχειριστικά από τους διαχειριστές του δικτύου. Ο ΔΕΔΔΗΕ και ο ΑΔΜΗΕ εργάζονται προληπτικά ζητώντας από αυτούς τους παραγωγούς να αποσυνδέονται από το δίκτυο εθελοντικά όταν συμβαίνουν τέτοιες καταστάσεις, ώστε να διευκολύνεται ο έλεγχος από την πλευρά τους, αν και πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης.»
Ο Διοικητής σημείωσε τέλος ότι αυτοματοποιημένα συστήματα εγκαθίστανται και ο ΔΕΔΔΗΕ παρέχει εξοπλισμό τηλεχειρισμού στους μικρούς παραγωγούς για να επιτυγχάνεται καλή τηλεμετρία και διοίκηση. Σχετικά με το περιστατικό της Ιβηρικής, ο κ. Μπλέτσας τόνισε πως ίσως υπήρξε κάποια αστοχία στο σύστημα ελέγχου και θα χρειαστεί χρόνος για μια οριστική εκτίμηση. «Η Πολιτική συμφωνία μεταξύ των αρμόδιων αρχών είναι επίσης σημαντική σε τέτοιες καταστάσεις. Το δίκτυο στην Ισπανία είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας και η αποκατάσταση θα διαρκούσε περισσότερο χρόνο,» κατέληξε.